Το
φαινόμενο της ανεργίας βρίσκεται στην κορύφωσή του τα τελευταία χρόνια με τα
ποσοστά της στη χώρα μας να «αγγίζουν» το 30%. Με άλλα λόγια ένας στους τρεις
συνανθρώπους μας δεν έχει εργασία, ενώ ακόμη και αυτοί που έχουν είτε
εργάζονται σε επαγγέλματα μερικής απασχόλησης με πενιχρό μισθό είτε
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της απόλυσης.
Η
κυριότερη αιτία της διαρκούς αύξησης των ποσοστών ανεργίας είναι η οικονομική
κρίση, η οποία έχει ανατρέψει τα δεδομένα στην αγορά εργασίας και χρησιμοποιείται
σταθερά ως αφορμή για την απόλυση μεγάλου αριθμού εργαζομένων. Η δυσχερής αυτή
οικονομική κατάσταση έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην αγορά, αφού πλέον
ο μέσος πολίτης έχει περιορίσει σημαντικά τα έξοδά του. Συνεπώς, πολλές
μικρομεσαίες επιχειρήσεις βάζουν λουκέτο καθημερινά, στέλνοντας στο «ταμείο
ανεργίας» πολλούς εργαζόμενους.
Επιπλέον, καθοριστικό
ρόλο έχει διαδραματίσει η συνεχής τεχνολογική πρόοδος και η ανάπτυξη νέων
καινοτομιών που συμβάλλουν στην κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου. Ως συνέπεια,
πολλές εργασίες αυτοματοποιούνται μειώνοντας έτσι την ανάγκη για έμψυχο
δυναμικό. Ο εργοδότης αντικαθιστά, λοιπόν, τους εργάτες με μηχανήματα θεωρώντας
πως αυξάνουν την παραγωγή και μειώνουν κατακόρυφα το κόστος. Βέβαια, αυτή η
τάση έχει συντελέσει δραματικά στην αύξηση της ανεργίας.
Ένας
άλλος παράγοντας είναι η έλλειψη βιομηχανικών μονάδων μεγάλου μεγέθους (π.χ.
βιομηχανία αυτοκινήτων, εργοστάσια) στη χώρα μας, σε αντίθεση με άλλες δυτικές
χώρες όπου τουλάχιστον ένας στους πέντε πολίτες βρίσκει επαγγελματική στέγη σε
αυτόν τον τομέα. Μα ακόμη κι αν υπήρχαν τέτοιες μεγάλες παραγωγικές μονάδες,
υπάρχει ένα ακόμη κρίσιμο ζήτημα. Αυτό δεν είναι άλλο από την απαξίωση κάθε
είδους χειρωνακτικής από τους νέους στην εποχή μας. Βέβαια, αυτή η στάση τους
πηγάζει από τις στερεοτυπικές αντιλήψεις παλαιότερων γενεών. Χαρακτηριστικό
είναι το παράδειγμα της μάνας που θεωρεί μόνη προοπτική για το γιο της να γίνει
γιατρός ή δικηγόρος (!) δίχως να εξετάζει κατά πόσο μπορεί να ανταπεξέρθει στις
απαιτήσεις αυτής της επαγγελματικής δραστηριότητας. Βέβαια, η ίδια μάνα
κατηγορεί τους μετανάστες για την αύξηση της ανεργίας με την πρόφαση πως
«κλέβουν» τις δουλειές. Μα είναι επόμενο να το κάνουν αυτό, αφού τέτοιες
εργασίες «σνομπάρονται» από τους ντόπιους.
Σαν
αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου, η κοινωνία μας βιώνει καθημερινά πολλές
οδυνηρές συνέπειες. Η κυριότερη από αυτές είναι η εξαθλίωση που υφίσταται ένα
σημαντικό ποσοστό ανθρώπων στη χώρα μας. Κάποιοι μένουν άστεγοι λόγω της
αδυναμίας τους να καταβάλουν το ενοίκιο, άλλοι ψάχνουν απεγνωσμένα για τροφή
και καταλήγουν να ζητιανεύουν για ένα κομμάτι ψωμί. Ακόμη πιο σοβαρό είναι το
φαινόμενο των απανωτών αυτοκτονιών τα τελευταία δύο χρόνια και το γεγονός ότι
πολλοί συνάνθρωποί μας ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, με τη χώρα μας να
θυμίζει σε κάποιες περιπτώσεις υποανάπτυκτο κράτος του τρίτου κόσμου. Φρικτό
αποτέλεσμα είναι και η αύξηση των ποσοστών εγκληματικότητας με τις ληστείες από
απεγνωσμένους ανθρώπους να έχουν γίνει καθημερινό φαινόμενο.
Μια
ακόμη σοβαρή συνέπεια είναι ο εξαναγκασμός των νέων να φύγουν από τη χώρα και
να μεταναστεύουν στο εξωτερικό αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον και γνωρίζοντας
πως οι ικανότητές τους δεν μπορούν να αναγνωριστούν και τα ταλέντα τους είναι
αδύνατον να καλλιεργηθούν στη χώρα μας. Αυτό οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη παρακμή
την κοινωνία μας, αφού χάνονται λαμπρά μυαλά και επαληθεύεται τραγικά η γνωστή
φράση «η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της». Είμαι σίγουρος πως ο καθένας μας γνωρίζει
παραδείγματα Ελλήνων που έγιναν γνωστοί στο εξωτερικό και πέτυχαν σπουδαία
επιτεύγματα. Πόσο ωφέλιμο θα ήταν για την κοινωνία μας να αξιοποιούνταν αυτά τα
άτομα μέσα στη χώρα.
Το
πρόβλημα της ανεργίας, όπως φάνηκε μέχρι τώρα, είναι επιζήμιο σε κάθε τομέα της
ζωής μας. Παρ’ όλα αυτά είναι στο χέρι μας να προσπαθήσουμε να το περιορίσουμε
και – γιατί όχι – σταδιακά να το εξαλείψουμε. Βέβαια, για να γίνει αυτό είναι
επιτακτική η ανάγκη για συλλογική και συστηματική προσπάθεια.
Κατ’
αρχάς, ένα ιδιαίτερα σημαντικό εφόδιο για τους νέους είναι η σωστή παιδεία.
Είναι αναγκαίο η κοινωνία να αποτελείται από ανθρώπους με αυτογνωσία και
αναγνώριση των κλίσεών τους και όχι νέους οι οποίοι ονειροβατούν. Αυτό μπορεί
να γίνει κυρίως από το σχολείο. Συνεπώς, πρέπει να γίνονται από μικρή ηλικία
μαθήματα και συζητήσεις επαγγελματικού προσανατολισμού, ώστε οι νέοι να
απαγκιστρωθούν από τις παραδοσιακές αντιλήψεις σχετικά με τα χειρωνακτικά
επαγγέλματα και να κατανοήσουν την αξία της εργασίας.
Βέβαια,
σημαντικό ρόλο στην τόνωση της αγοράς και την ανάδειξη νέων θέσεων
εργασίας μπορεί να διαδραματίσει το
κράτος. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις πρέπει να υποστηρίζουν κάθε αξιόλογη
επιχειρηματική προσπάθεια εμπράκτως, αλλά και να δημιουργού οι ίδιες νέες
θέσεις εργασίας είτε μέσω υπηρεσιών του δημοσίου είτε μέσω δημοσίων έργων. Το
αποτέλεσμα θα ήταν να πάρει μια βαθιά ανάσα η αγορά και να συρρικνωθεί
σημαντικά το φαινόμενο της ανεργίας.
Συνοψίζοντας,
είναι εμφανές πως το πρόβλημα της ανεργίας είναι ένα σύνθετο πρόβλημα, το οποίο
διαιωνίζεται και περνά από γενιά σε γενιά. Ωστόσο, αν υπάρχει ισχυρή πολιτική
βούληση δεν είναι ουτοπικό το όραμα για μια καλύτερη κοινωνία, όπου ο καθένας
θα μπορεί να εργάζεται και να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Αρκεί το πρόβλημα να
μην παραμεριστεί και να δοθεί προτεραιότητα στην αντιμετώπισή του.
Σαρμάς Ελισσαίος
