Άντα Δημητρίου
Μαρία Αναγνωστοπούλου
Αθηνά Δημητρίου
Ο έρωτας στην τέχνη
|
Στο παρελθόν η
οικογένεια ήταν κατά κανόνα πατριαρχική. Ο άνδρας, δηλαδή ο
πατέρας ή ο γιος όταν
δεν υπήρχε πατέρας, ήταν ο αρχηγός της οικογένειας. Με τον τίτλο αρχηγός
εννοούμε ότι ο άνδρας ήταν εκείνος που αποφάσιζε για ό,τι αφορούσε τα μέλη της
οικογένειας ακόμα και αν τα ίδια τα μέλη όπως η γυναίκα, τα παιδιά ή και
κάποιες φορές συγγενείς δευτέρου βαθμού έπρεπε να πάρουν αποφάσεις για τις
ίδιες τις ζωές τους.
1ο
Κείμενο : Στέλλα Βιολάντη
Στο κείμενο της Στέλλας
Βιολάντη βλέπουμε έναν πατέρα επιβλητικό και καταπιεστικό προς την κόρη του.
Ρυθμιστής του ρόλου του πατέρα δεν είναι σε καμία περίπτωση το ενδιαφέρον του
για τα μέλη της οικογένειας του, αλλά η διατήρηση και η προφύλαξη της
κοινωνικής του θέσης και της τιμής του ονόματος της οικογένειας. Για αυτούς
τους λόγους δεν αφήνει την κόρη του να παντρευτεί αυτόν που θέλει μόνο και μόνο
επειδή δεν είναι αριστοκρατικής καταγωγής και δεν έχει περιουσία. Επιπροσθέτως
γίνεται φανερό ότι η υπό-ληψη υπερτερεί των συναισθημάτων. Η εικόνα και το
‘’φαίνεσθαι’’είναι πιο σημαντικά από την ευτυχία της κόρης του.Συμπερασματικά
θα λέγαμε ότι ο Βιολάντης είναι τυπολάτρης και θέλει η οικογένειά του να είναι
υπόδειγμα ηθικής.
2ο
Κείμενο: Ερωτόκριτος
Σ’ αυτό το κείμενο
έχουμε τον Βασιλιά Ηράκλη να θέλει την
κόρη του να μην παντρευτεί τον Ερωτόκριτο γιατί είναι κατώτερης κοινωνικής
τάξης μιας και ο πατέρας του είναι ένας απλός σύμβουλος του βασιλιά.Έτσι
μπορούμε να πούμε ότι αποτελούσε την κεφαλή της οικογένειας και λάμβανε μόνος
του τις βασικές αποφάσεις για την τύχη των υπόλοιπων μελών της οικογένειας και
ιδίως για το μέλλον των κοριτσιών.Η φυλάκιση της Αρετούσας
αποδείκνυε ότι στις αποφάσεις ενός πατέρα δεν υπήρχε λόγος για
συναισθηματισμό.Ο πατέρας αποφάσιζε σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια και τα
δεδομένα πως γι αυτήν οποιαδήποτε αντίδραση από το μέρος της κόρης του σήμαινε
βαρύτατες κυρώσεις.
3ο Κείμενο: Οι σκλάβοι στα δεσμά τους
Στο κείμενο αυτό καταγράφεται
μια άλλη μορφή της πατρικής επιβολής στα παιδιά. Στην προκειμένη περίπτωση
έχουμε την μορφή της ψυχολογικής βίας η οποία ασκείται από τον πατέρα στην κόρη
του έτσι ώστε να παντρευτεί τον γιατρό Στεριώτη για να ξεχρεώσει ευελπιστώντας
ότι έτσι δε θα χάσει την τιμή και την υπόληψή του..
.
Σύγκριση της πατριαρχικής με την σύγχρονη μορφή
οικογένειας
Την παλιά εποχή το
φαινόμενο της πατριαρχικής οικογένειας ήταν εντονότερο. Ο πατέρας είχε την
απόλυτη εξουσία και κανένας δεν τολμούσε να παραβεί τον λόγο του.
Αντιθέτως στην σημερινή
εποχή αυτό το φαινόμενο δεν είναι τόσο έντονο, ενώ ο πατέρας είναι πιο οικείος
και φιλικός προς τα παιδιά του. Ο λόγος
του δεν περνάει απαρατήρητος, αλλά δεν επιβάλλεται με την βία στα παιδιά.
Οι παράγοντες που
συνέβαλαν στην υπέρβαση αυτού του παραδοσιακού μοντέλου είναι πολλοί. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και των επιστημών και η εξάπλωση τους σε μια
μεγάλη μερίδα χωρών ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους που επηρέασαν τις
αξίες, τις αντιλήψεις και κατά συνέπεια τη συμπεριφορά των ανθρώπων.Ακόμα η
ανεξαρτοποίηση της γυναίκας ήταν καθοριστικός παράγοντας στην αλλαγή αυτού του
μοντέλου οικογένειας καθώς μπορούσαν να έχουν άποψη στα θέματα που αφορούσαν
την οικογένεια και ως αποτέλεσμα δεν ήταν κυρίαρχος ο λόγος του πατέρα.
Νέες
αξίες και κανονιστικοί θεσμοί έχουν δημιουργηθεί και εξαπλωθεί ανάμεσα στις
δυτικές κοινωνίες.Ο ιδεολογικός πλουραλισμός, η σχετικότητα, η ρευστότητα και η
ανεκτικότητα είναι βασικά στοιχεία τα οποία έχουν αναπτυχθεί.Οι γενικές αυτές
κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές συνοδεύτηκαν από μια σειρά αλλαγών στους
διάφορους κοινωνικούς θεσμούς όπως η οικογένεια.Ο ρόλος των γυναικών μέσα στην
οικογένεια και στην κοινωνία γενικότερα έχει ενδυναμωθεί, αφού σήμερα
διεκδικούν το δικαίωμα μόρφωσης τους, ένταξη στην αγορά εργασίας είναι
οικονομικά ανεξάρτητες, διεκδικούν μεγαλύτερη νομική ισότητα, έχουν περισσότερη
ελευθερία στις κοινωνικές τους σχέσεις.
Μαθητές:
Γιάννης Ρούσσος
Θανάσης
Πρεδάρης
Κώστας Ρεκούμης
Χρήστος Τζαβάρας
Πατριαρχική οικογένεια
Το μοντέλο της
πατριαρχικής οικογένειας κυριάρχησε για αιώνες. Aφού λάβετε υπ’ όψιν
σας τα κείμενα που επεξεργαστήκατε και τις πληροφορίες που θα αντλήσετε από το
διαδίκτυο ή βιβλίο να συντάξετε ένα δόκιμο για το θέμα αυτό.
Πιο συγκεκριμένα η
εργασία σας μπορεί να έχει την εξής δομή:
1.
Ποια υπήρξε η δομή της πατριαρχικής οικογένειας στα κείμενα:
Ερωτόκριτος, Στέλλα Βιολάντη, Οι σκλάβοι στα δεσμά τους;
2.
Να τη συγκρίνετε με τη σύγχρονη μορφή οικογένειας.
3.
Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην υπέρβαση αυτού του παραδοσιακού
μοντέλου;
1.
Στον “Ερωτόκριτο’’ στο κείμενο δηλαδή που διαβάσαμε, ο βασιλιάς θέλει να
παντρέψει την κόρη του με το πρίγκιπα του γειτονικού βασιλείου για να
εξασφαλισθεί ειρήνη μεταξύ των βασιλείων τους. Η κόρη του όμως θέλει να
παντρευτεί τον Ερωτόκριτο αλλά ο πατέρας της δεν δέχεται να παντρευτεί κάποιον
από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, χωρίς πλούτη, μόνο με την ανδρεία και το
ήθος του. Έτσι λοιπόν απαγορεύει την παραμονή του στην αυλή του παλατιού και
εξορίζει τον Ερωτόκριτο. Ο βασιλιάς Ηράκλης, πατέρας της Αρετούσας, αποτελούσε την κεφαλή
της οικογένειας και λάμβανε μόνος του τις βασικές αποφάσεις για την τύχη των
υπόλοιπων μελών της οικογένειας και ιδίως για το μέλλον της κόρης του.. Η
φυλάκιση της Αρετούσας αποδείκνυε ότι στις αποφάσεις ενός πατέρα δεν υπήρχε
λόγος για συναισθηματισμό. Ο πατέρας αποφάσιζε σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια
και τα δεδομένα πως γι’ αυτήν οποιαδήποτε αντίδραση από το μέρος της κόρης του,
σήμαινε βαρύτατες κυρώσεις. Συνοψίζοντας, ο ρόλος του βασιλιά Ηρακλή ήταν
ηγετικός και μονόδρομος για όλα τα μέλη της οικογένειας.
Η οικογένεια της Στέλλας Βιολάντη έχει μια αυστηρή πατριαρχική μορφή, στην
οποία ο πατέρας αποτελεί τον απόλυτο και αδιαμφισβήτητο ΄΄αφέντη΄΄ της, ενώ
ταυτόχρονα είναι το άτομο που καθορίζει τα συναισθήματα, τις αποφάσεις και
γενικότερα την συμπεριφορά όλων των μελών της οικογένειας. Ρυθμιστής του ρόλου
του πατέρα δεν είναι σε καμία περίπτωση το ενδιαφέρον του για τα μέλη της
οικογένειας του, αλλά η διατήρηση και η προφύλαξη της κοινωνικής του θέσης, της
τιμής και του ονόματος της οικογένειας. Η υπόληψη υπερτερεί των συναισθημάτων.
Η εικόνα και ΄΄το φαίνεσθαι΄΄ είναι πιο σημαντικά από την ευτυχία της κόρης
του. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι ο Βιολάντης
θέλει η οικογένειά του να είναι υπόδειγμα ηθικής.
Στο τελευταίο κείμενο που διαβάσαμε «οι
σκλάβοι στα δεσμά τους» ο πατέρας ήταν ο αρχηγός της οικογένειας. Έριξε όλο
το βάρος για την τύχη της οικογένειας στην Ευλαλία, την οποία ήθελε να την
παντρευτεί ένας γιατρός ο οποίος θα μπορούσε να βοηθήσει την οικογένεια να
ξεχρεώσει. Άρα ο πατέρας αποφασίζει να θυσιάσει το παιδί του για το
κοινωνικο-οικονομικό συμφέρον όλης της οικογένειας και της ασκεί ψυχολογική
πίεση.
Το συμπέρασμα είναι και για τα τρία κείμενα
πως ο γάμος στηριζόταν στα κοινωνικο-οικονομικά συμφέροντα των δύο
συμβαλλομένων οικογενειών. Επομένως ο έρωτας ή η ρομαντική αγάπη δεν αποτελούσε
προϋπόθεση, ούτε υπήρχαν προσδοκίες για ανάπτυξη ενός τέτοιου είδους αγάπης. Η επιλογή
συντρόφου γινόταν από τους γονείς και οι επιθυμίες του ζευγαριού δε θεωρούνταν
συνήθως σημαντικές. Για παράδειγμα έτσι, όταν κάποιο άτομο βρισκόταν σε ηλικία
γάμου, η επιλογή συντρόφου γινόταν από τους γονείς στη βάση συγκεκριμένων
κοινωνικο-οικονομικών δεδομένων ενώ τα δύο υποψήφια άτομα παρέμεναν, στην
πλειοψηφία των περιπτώσεων, αμέτοχα στην όλη διαδικασία.
2.
ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ: Ο
γάμος στηριζόταν στα κοινωνικο-οικονομικά συμφέροντα των δύο συμβαλλομένων
οικογενειών.Επομένως ο έρωτας ή η ρομαντική αγάπη δεν αποτελούσε προϋπόθεση,
ούτε υπήρχαν προσδοκίες για ανάπτυξη ενός τέτοιου είδους αγάπης.Η επιλογή
συντρόφου γινόταν από τους γονείς και οι επιθυμίες του ζευγαριού δε θεωρούνταν
συνήθως συμαντικές.Για παράδειγμα έτσι, όταν κάποιο άτομο βρισκόταν σε ηλικία
γάμου, η επιλογή συντρόφου γινόταν από τους γονείς στη βάση συγκεκριμένων
κοινωνικο-οικονομικών δεδομένων ενώ τα δύο υποψήφια άτομα παρέμεναν, στην
πλειοψηφία των περιπτώσεων, αμέτοχα στην όλη διαδικασία.Η σεξουαλικότητα ήταν
άμεσα συνυφασμένη με την αναπαραγωγή.Η ανισότητα μεταξύ αντρών και γυναικών
επεκτεινόταν και στη σεξουαλική τους ζωή αφού ακολουθούνταν δύο μέτρα και δύο
σταθμά όσον αφορούσε στη σεξουαλικότητα του άντρα και της γυναίκας.Οι άντρες
είχαν το δικαίωμα και «έπρεπε» πριν από το γάμο τους να έχουν σεξουαλικές
εμπειρίες – όμως θέλοντας να εξασφαλίσουν τη συνέχεια στην καταγωγή και τη
μεταβίβαση της περιουσίας, ήθελαν να είναι σίγουροι ότι μια συγκεκριμένη
γυναλικα θα ήταν η μητέρα των παιδιών τους.Για αυτό η παρθενιά ήταν μια
θεμελιώδης αρετή που έπρεπε να χαρακτηρίζει μια γυναίκα για να μπορέσει να
παντρευτεί, ενώ παράλληλα η αφοσίωση και η πίστη προς τον άντρα τους ήταν δύο
αρετές που καλλιεργούνταν στα κορίτσια και απαιτούνταν από την παραδοσιακή
κοινωνία ώστε να μπορέσει ένας γάμος να στεριώσει.Οι οικογένειες ήταν πολυμελείς
– τα παιδιά αποτελούσαν οικονομική επένδυση για μια οικογένεια αφού τόσο οι
αγροτικές εργασίες όσο και οι δουλειές του νοικοκυριού απαιτούσαν μεγάλο αριθμό
εργατικών χεριών.Τα παιδιά έπρεπε να είναι υπάκουα στους συγγεωείς [βρίσκονταν
σε παρόμοια κοινωνική θέση όπως και οι γυναίκες] ενώ παράλληλα, δεν
ανατρέγονταν με βάση τις ψυχοσωματικές τους ανάγκε αλλά οι γονείς ενδιαφέρονταν
περισσότερο για τη συναισφορά τους στις κοινές οικογενειακές ασχολίες που είχαν
ως στόχο την επιβίωση της οικογένειας.Αυτό φυσικά σε σήμαινε πως οι γονείς δεν
αγαπούσαν τα παιδιά τους αλλά οι προσδοκίες ως συνόλου.Παράλληλα θεωρούσαν
μεγάλη αμαρτία τη χρήση ακόμα και των τότε πρωτόγονων μεθόδων αντισύλληψης αφού
πίστευαν πως τα παιδιά είναι «ευλογία για την οικογένεια» λέγοντας πως όσα
παιδιά τους στείλει ο Θεός θα είναι καλοδεχούμενα.
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΟΡΦΗ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ: Οι ιδεολογικές και κοινωνικές αλλαγές της σημερινής κοινωνίας,
έχουν επιφέρει αλλαγές και στην αγωγή των παιδιών. Σήμερα και οι δύο
γονείς προσπαθούν να προσφέρουν την καλύτερη διαπαιδαγώγηση στα παιδιά, χωρίς
να χωρίζονται οι ρόλοι σύμφωνα με παρωχημένες αντιλήψεις ότι π.χ. μόνο η μητέρα
είναι υπεύθυνη. Η βιομηχανική επανάσταση και το φεμινιστικό κίνημα συνλεβαλλαν
στο να ΄΄βγει΄΄ από την οικογένεια η μητέρα και να περάσει στον παραγωγικό
χώρο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καραρριφθεί ο παραδοσιακός ρόλος του πατέρα
και ο ίδιος να συμμετάσχει ενεργά στην ανατροφή των παιδιών. Υπάρχει όμως και η
περίπτωση, κατά την οποία συγκεκριμένες συνθήκες εργασίας απομακρύνουν τον
πατέρα από τα παιδιά, που δεν καταλαβαίνουν την έννοια της λέξης ΄΄πατέρας΄΄,
πιστεύοντας ότι είναι αυτός ο οικείος ξένος που τροφοδοτεί το σπίτι και είναι
συνεχώς κουρασμένος. Η σημερινή αγωγή που προσφέρουν οι γονείς, εμπνέεται από
τον σεβασμό στην προσωπικότητα του παιδιού και προσπαθούν να διαμορφώσουν μια
προσωπικότητα με εσωτερική και εξωτερική ελευθερία και αυτονομία και κυρίως μια
προσωπικότητα με αγάπη για τον συνάνθρωπο. Οι Έλληνες γονείς προσπαθούν να
δώσουν στα παιδιά τους μέσω της αγωγής τα αγαθά του πολιτισμού μας, τους δίνουν
πνευματικά, ηθικά και υλικά εφόδια για την αντιμετώπιση της ζωής και προσπαθούν
να αναπτύξουν τις ατομικές δυνατότητες και ικανότητες, για να ανταπεξέλθουν τα
ίδια στις μελλοντικές δυσκολίες και τα προβλήματα που θα τους παρουσιαστούν.
3.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΠΟΥ ΣΥΝΕΒΑΛΑΝ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ: Η ανάπτυξη της τεχνολογίας
και των επιστημών και η εξάπλωση τους σε μια μεγάλη μερίδα χωριών ήταν ένας από
τους μιο σημαντικούς λόγους που επηρέασαν τις αξίες, τις αντιλήψεις και κατά
συνέπεια τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Η μοντέρνα καινωνία χαρακτηρίζεται από
φαινόμενα όπως η εκκοσμίκευση, η εκδημοκρατικοποίηση και ο ατομισμός. Ως
αποτέλεσμα νέες αξίες και κανονιστικοί θεσμοί έχουν δημιουργηθεί και εξαπλωθεί
ανάμεσα στις δυτικές κοινωνίες. Ο ιδεολογικός πλουραλισμός, η σχετικότητα, η
ρευστότητα και η ανεκτικότητα είναι βασικά στοιχεία τα οποία έχουν αναπτυχθεί. Οι
γενικές αυτές κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές συνοδεύτηκαν από μια σειρά αλλαγών
στους διάφορους κοινωνικούς θεσμούς όπως η οικογένεια. Ο ρόλος των γυναικών
μέσα στην οικογένεια και στην κοινωνία γενικότερα έχει ενδυναμωθεί, αφού σήμερα
διεκδικούν το δικαίωμα μόρφωσης τους, ένταξη στην αγορά εργασίας είναι
οικονομικά ανεξάρτητες, διεκδικούν μεγαλύτερη νομική ισότητα, έχουν περισσότερη
ελευθερία στις κοινωνικές και σεξουαλικές τους σχέσεις ενώ παράλληλα μπορούν να
ελέγξουν τη γονιμότητα τους μέσω σιαφόρων ιατρικών μεθόδων.
Αυτές οι θεμελιακές αλλαγές έχουν ως
αποτέλεσμα την αύξηση της ελευθερίας και των προσωπικών επιλογών στις
συμπεριφορές τους. Έτσι οι σύγχρονες τάσεις εμπερικλείουν σεξουαλικές εμπειρίες
σε μικρότερες ηλικίες, λιγότερους γάμους, καθυστέρηση ή ακόμα και μη
πραγματοποίηση γάμου, λιγότερα παιδιά, αύξηση των γεννήσεων εκτός γάμου, με
μεγαλύτερα ποσοστά διαζυγίων και κατ’επέκταση αύξηση των μονογονεϊκών και θετών
οικογενειών και αύξηση των δεύτερων και τρίτων γάμων. Αυτές οι ραγδαίες αλλαγές
έχουν μεγαλύτερη επίδραση παρά τα ηθικά και θρησκευτικά συστήματα. Οι γονείς
έχουν χάσει την εηουσία που κατείχαν στις παραδοσιακές κοινωνίες προς τα παιδιά
τους. Η κοινωνία έχει γίνει λιγότερο αυστηρη και δημοκρατική κυρίως προς τα
νεαρά μέλη της. Στις μοντέρνες κοινωνίες οι άνθρωποι έχουν τον πρώτο λόγο στην
επιλογή συντρόφους. Η ρομαντική αγάπη είναι το πρώτιστο χαρακτηριστικό ενός
επιτυχημένου γάμου και το άτομο στη σύγχρονη κοινωνία κατευθύνεται στη
δημιουργία ενός γάμου που να ικανοποιεί τις σωματικές, ψυχολογικές και
πνευματικές τους ανάγκες δίνοντας ταυτόχρονα έμφαση στη μεγαλύτερη προσωπική
ευτυχία, δεδομένο το οποίο είναι ένα γνήσιο προϊόν της βιομηχανικής κοινωνίας.
Η οικογένεια αποτελεί πεδίο διαμάχης μεταξύ
της παράδοσης και της νεωτερικότητας τόσο σε καθημερινό όσο και σε συμβολικό
επίπεδο. Το χαμένο καταφύγιο της οικογένειας αποτελεί το θεσμό που περιβάλλεται
με τα εντονότερα αισθήματα νοσταλγίας από κάθε άλλο θεσμό με ρίζες στο
παρελθόν. Καθημερινά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι πολιτικοί και διάφοροι
άλλοι οργανομένοι παράγοντες αφορμώμενοι από διάφορα περιστατικά κρούουν τον
κώδικα του κινδύνου για την κατάρρευση της οικογένειας και μας καλούν να
επιστρέψουμε στην παραδοσιακή οικογένεια. Ο ρυθμός αυτών των αλλαγών διαφέρει από
χώρα σε χώρα αλλά οι τάσεις που παρουσιάζονται είναι παρόμοιες. Πολλοί έχουν
την δυνατότητα να αποτραβηχτούν από τα προβλήματα που δημιουργεί αυτό το κύμα
αλλαγής όμως από την άλλη δε υπάρχουν μεγάλα περιθώρια αποστασιοποίησης αφού οι
αλλαγές αυτές έχουν εισχωρήσει βαθιά στην κοινωνική μας ζωής. Αρκετοί
υποστηρίζουν πως εάν υπάρξουν αλλαγές στις οικογενειακές δομές, για παράδειγμα
αν μειωθούν τα διαζύγια, θα επιλυθούν διάφορα προβλήματα. Οι ανθρώπινες
κοινωνικές χαρακτηρίζονται από πληθώρα οικογενειακών και συγγενικών θεσμών. Στις
δυτικές κοινωνίες η παραδοσιακή-πατριαρχική οικογένεια χαρακτηρίζονταν από την
ανισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα η οποία επεκτεινόταν σε όλους τους τομείς της
ζωής.
Εργασία από:
Λιάκου Γεωργία
Λυκογιάννη Γεωργία
Κωστούρου Σωτηρία
