Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2014

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

 

                                
     Ο έρωτας ήταν ανέκαθεν ένα από τα κυριότερα θέματα που απασχολούσαν όχι μόνο την ελληνική αλλά και την παγκόσμια λογοτεχνία. Σε αυτό το πρώτο τετράμηνο στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας  ασχοληθήκαμε με κείμενα που περιέγραφαν τις σχέσεις των δυο φύλων. Σε τέσσερα από τα κείμενα που μελετήσαμε, είδαμε τα εμπόδια που υπήρχαν στις ερωτικές σχέσεις των ζευγαριών τα παλαιότερα χρόνια. Ο «Ερωτόκριτος», η «Στέλλα Βιολάντη», «Η τιμή και το χρήμα» και «Οι σκλάβοι στα δεσμά τους»  είναι έργα στα οποία εμπόδιο της αγάπης ήταν τα χρήματα, είτε  το θέμα της προίκας, είτε  τα οικονομικά προβλήματα των οικογενειών ή και οι διαφορετικές κοινωνικές τάξεις των ερωτευμένων νέων.
       Από τότε μέχρι και σήμερα ο έρωτας είναι ο ίδιος , αν και  για να είμαστε ειλικρινείς, πολλά έχουν αλλάξει γύρω του.  Τα παλαιότερα χρόνια, συνήθως πρώτα έβρισκες γαμπρό και μετά είχες να διαλέξεις ή την τρέλα ή την αγάπη. Αγαπούσαν ο ένας τον άλλον γιατί δεν είχαν άλλη επιλογή. Γιατί μια ζωή δεν μπορείς να την περάσεις χωρίς αγάπη, οπότε θα αγαπήσεις αυτόν που σου δίνουν. Καμιά φορά, ο έρωτας ερχόταν με το πρώτο παιδί, αφού υπήρχε κάτι παραπάνω και κάτι κοινό να δένει το ζευγάρι. Ωστόσο υπήρχαν και οι περιπτώσεις που η αγάπη πήγαινε όπου η τσέπη ήταν  βαθιά. Άλλωστε οι περισσότεροι γάμοι γίνονταν με συνοικέσια και συμφωνητικά προίκας. Η γυναίκα δεν θεωρούνταν τόσο ως σύζυγος, ως πρόσωπο για να αγαπήσει κανείς, αλλά αντιμετωπιζόταν κυρίως σαν αντικείμενο αγοραπωλησίας. Οι περισσότεροι έρωτες που γεννήθηκαν εκτός γάμου δεν εκπληρώθηκαν ποτέ. Έμειναν μόνο στις καρδιές και στα λόγια. Σε σπάνιες περιπτώσεις οι οικογένειες ενέκριναν τα αισθήματα και τις σχέσεις των παιδιών τους. Η αγάπη και ο έρωτας δεν ήταν η βάση για έναν γάμο. Όπου όμως υπήρχαν αυτά τα δυο, υπήρχε και ο φόβος της συνέπειας. Αν υπήρχε ένα ζευγάρι «παράνομο», τότε ο κίνδυνος ήταν μεγάλος. Έπρεπε να κρυφτούν από την κοινωνία και από τις ίδιες τους οικογένειες, ίσως ακόμα και να απαρνηθούν τα συναισθήματά τους. Όμως για όσο καιρό τα ζευγάρια ήταν μαζί και είχαν θάρρος και δύναμη, εξέφραζαν τα συναισθήματά τους με τον οποιονδήποτε τρόπο. Υπήρχε τόλμη και ευρηματικότητα, υπήρχαν λόγια και πράξεις που έκαναν κάθε στιγμή μοναδική και αιώνια. Οι ερωτευμένοι δεν είχαν λόγο να φοβούνται την αγάπη. Γι’ αυτό το λόγο την έδιναν απλόχερα μα τρυφερά και ρομαντικά. Ακόμα και αυτό το κρυφτούλι καμιά φορά ήταν πιο συναρπαστικό από τον ίδιο τον έρωτα. Η ερωτική ποίηση άνθισε σε αυτά τα χρόνια, μέσα στη δυσκολία και το κρυφτό. Μάλιστα, ίσως η δυσκολία να εκφραστούν τα συναισθήματα στα φανερά ήταν αυτό που ώθησε τους ανθρώπους να γράψουν.
    Σήμερα, ο έρωτας είναι κάτι που χρειάζεται να εξιδανικευτεί. Ο λιγοστός χρόνος, η επιθυμία για καριέρα και η ανάγκη για δουλειά είναι τα κυρίως προβλήματα που αντιμετωπίζει ο έρωτας του 20ου αιώνα. Έχουμε απορροφηθεί τόσο πολύ στην ρουτίνα και έχουμε ξεχάσει το πόσο όμορφα μπορεί να νιώσει κανείς γνωρίζοντας πως υπάρχει κάποιος με τον οποίον μοιράζεται τη ζωή του. Ναι, αυτό φταίει. Ξεχάσαμε. Πλέον τα πράγματα δεν είναι τόσο δύσκολα. Υπάρχουν προγαμιαίες σχέσεις, η γονική συναίνεση δεν λαμβάνεται καν υπόψη, ο θεσμός της προίκας έχει καταργηθεί. Οι σχέσεις γενικότερα είναι πιο ελεύθερες, χωρίς πολλές επίσημες δεσμεύσεις. Η μόνη δέσμευση που κάνεις είναι αυτή με τον εαυτό και τον σύντροφό σου. Οι άνθρωποι δεν αγαπιούνται επειδή πρέπει ή επειδή τους ανάγκασαν να ζήσουν μαζί. Αγαπιούνται επειδή ευτυχώς η ζωή τους έφερε κοντά και βρήκε ο ένας στον άλλον ένα κομμάτι που έχει και ένα άλλο που του έλειπε.  Δεν μιλάμε για γάμο, μιλάμε για έρωτα. Υπάρχει και πολύ έντονα μάλιστα. Καμιά φορά όμως εμείς οι ίδιοι αρνούμαστε να το δούμε. Είναι η ανασφάλεια και ο φόβος της απόρριψης που μας πνίγει. Δεν ξέρουμε καν να ξεχωρίσουμε τον ενθουσιασμό από τον έρωτα. Δεν μιλάμε για τα άτομα πάνω από κάποια ηλικία που όντως ξέρουν και τι θέλουν και πώς να το αποκτήσουν. Μιλάμε για έμας, τους νέους από 14 μέχρι και 35 (ας πούμε) χρονών. Γιατί, μεταξύ μας, ακόμα και τα νήπια ξέρουν καλύτερα τι θέλουν από εμάς καμιά φορά. Ή μάλλον, λάθος. Δεν είναι ότι ξέρουν τι θέλουν, απλά δεν ξέρουν τι θα συμβεί όταν προσπαθήσουν να το αποκτήσουν. Γιατί βασικά αυτό είναι που προσπαθούμε να αποφύγουμε. Την «απάντηση» σε μια προσέγγιση που θα κάνουμε στο πρόσωπο που μας ενδιαφέρει. Και πείτε ότι αυτή η απάντηση είναι και αυτή που θέλουμε. Μετά τι γίνεται; Μέχρι να αποδεχτείς ότι είσαι ερωτευμένος δεν ξέρεις πού πατάς και πού βρίσκεσαι σε αυτό που λες σχέση. Από τη στιγμή όμως που πραγματικά το νιώσεις δεν καταλαβαίνεις από ντροπές, ανασφάλειες και φόβους. Μέχρι χτες δεν ήξερες ποιος είναι ο Ρίτσος και σήμερα που ερωτεύτηκες γράφεις στιχάκια άξια βραβείου Νόμπελ. Ή τουλάχιστον έτσι  πιστεύει το πρόσωπο που ενδιαφέρεται και σε ενδιαφέρει. Πραγματικά, οι σχέσεις του 20ου αιώνα φαίνονται μακράν καλύτερες από αυτές των προηγούμενων. Θεωρητικά είναι και πιο εύκολες, αλλά στην πράξη έχουμε το θέμα. Όλα βρίσκονται στην πρώτη προσέγγιση, το πρώτο βλέμμα, το πρώτο αστείο. Και αν ξέρεις πώς να κάνεις τον άλλον να θυμάται τον λόγο που σε ερωτεύτηκε, τότε είσαι ο νικητής του παιχνιδιού. Βασικά, αυτή είναι μάλλον και η βασική διαφορά των ερωτικών σχέσεων του σήμερα και του τότε. Ενώ παλαιότερα όλα κανονίζονταν χωρίς να τους ενδιαφέρει και τόσο το ‘’ πώς θα αντιδράσει; Και τι θα πει; Και αν δεν με αγαπά όπως εγώ;» και άλλα τέτοια ερωτήματα, σήμερα αν ενδιαφέρεσαι πρέπει και να το δείξεις και να διεκδικήσεις με κάθε τρόπο το δικαίωμά σου στον έρωτα, όπως έκανε ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα. Αν σε φοβίζει, τότε κρίμα τα νιάτα και η τσαχπινιά, κρίμα το μπόι σου καλέ.
                                                                          Γεωργία Αναγνωστάκη
                                                                           Άννα Μαρία Δέδε
                                                                           Μαρία Δρούλια