Σ. ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ, Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΠΑΠΑΡΟΥΝΑ Η φύση νικά τον πόλεμο – Η ζωή νικά τον θάνατο

·                Tο απόσπασμα αυτό από το μυθιστόρημα «Η Ζωή εν Τάφῳ» του Στράτη Μυριβήλη συνήθως διδάσκεται στη Β΄ Λυκείου στο τέλος της σχολικής χρονιάς κάπως βιαστικά. Φέτος όμως που συμπληρώνονται 100 χρόνια από την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και που οι πολεμικές συρράξεις αποτελούν καθημερινά πρώτο θέμα στα δελτία των ειδήσεων αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε με αυτό και να εστιάσουμε στο ανθρωπιστικό και αντιπολεμικό του μήνυμα. Οι εργασίες που ακολουθούν υλοποιήθηκαν από τους μαθητές των τμημάτων Β2 και Β3 στα πλαίσια διδακτικού σεναρίου για την επεξεργασία του αποσπάσματος αλλά τελικά πήραν τη μορφή εκτενούς αφιερώματος στα ιστορικά γεγονότα, τον συγγραφέα Σ. Μυριβήλη και την αντιπολεμική λογοτεχνία στο σύνολό της. Ως τέτοιο δημοσιεύεται στη σχολική μας εφημερίδα με την αφορμή του εορτασμού της 28^ης Οκτωβρίου.

Α΄ ΕΝΟΤΗΤΑ : Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΥΡΙΒΗΛΗ

Ο Στράτης Μυριβήλης είναι ένας από τους σημαντικότερους πεζογράφους του Μεσοπολέμου. Γεννήθηκε στη Συκαμιά της Λέσβου και φοίτησε στη Φιλοσοφική και τη Νομική Σχολή Αθηνών. Διέκοψε όμως τις σπουδές του, για να πάρει μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, από όπου άντλησε το υλικό για τα πρώτα του έργα. Ένα από αυτά είναι και η «Ζωή εν τάφω», το οποίο εκφράζει ένα αντιπολεμικό πνεύμα που γέννησε ανάλογα έργα και στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία της εποχής. Δίκαια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας λογοτέχνης που πολέμησε τόσο με το όπλο όσο και με την πένα του.

http://www.edutv.gr/deyterobathmia/stratis-myrivilis

Ο Στρατής Μυριβήλης (30 Ιουνίου 1892 - 19 Ιουλίου 1969) ήταν Έλληνας πεζογράφος της Γενιάς του '30, ενώ το πραγματικό του όνομα ήταν Ευστράτιος Σταματόπουλος.

Γεννήθηκε στη Συκαμιά της Λέσβου στις 30 Ιουνίου 1892, όπου και έζησε ως το 1969. Κατά τα πρώτα του σχολικά χρόνια αδιαφορούσε για τα μαθήματα και δεν άντεχε την πειθαρχία του σχολείου. Παρόλα αυτά στο Γυμνάσιο η λογοτεχνία κίνησε έντονα το ενδιαφέρον του.

Το 1912 μετακόμισε στην Αθήνα, όπου γράφτηκε στη Φιλοσοφική και τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα εργαζόταν ως συντάκτης σε διάφορες εφημερίδες. Την ίδια χρονιά κατατάχθηκε στον στρατό ως εθελοντής και πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους, στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική εκστρατεία.

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή επέστρεψε στη Λέσβο, όπου και παρέμεινε ως το 1932. Εκεί ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία.
https://drive.google.com/?authuser=0#my-drive

Οι κυριότεροι τίτλοι των έργων του Στρατή Μυριβήλη είναι: 

·       Κόκκινες ιστορίες, 1915 

·       Η ζωή εν τάφω (μυθιστόρημα), 1924 α' έκδοση, 1930 β' έκδοση με διαφοροποιήσεις και προσθήκες

·       Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια, 1932  

·       Το πράσινο βιβλίο, 1936

·       Το γαλάζιο βιβλίο, 1939

·       Το κόκκινο βιβλίο, 1952

·       Το βυσσινί βιβλίο, 1959

·       Ο Βασίλης ο Αρβανίτης 

·       Τα παγανά, 1945

·       Η Παναγιά η Γοργόνα (δημοσιεύτηκε με τίτλο Η Παναγιά η Ψαροπούλα το 1939 σε συνέχειες. Στη συνέχεια αποσπάσματά του δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και οριστικά εκδόθηκε το 1949).

·       Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια, 1932

·       Το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων (μαζί με τουςΚαραγάτση, Τερζάκη,Βενέζη), 1958.

·       Ο αργοναύτης (παιδικό μυθιστόρημα), 1936

·       Το τραγούδι της Γης-ελληνική συμφωνία. Λυρικό πεζογράφημα, 1937

·       Μικρές φωτιές (ποιητική συλλογή), 1942

·       Ο αργοναύτης (παιδικό μυθιστόρημα), 1936

Η γλώσσα του Μυριβήλη εναρμονίζεται πλήρως με τον στόχο του και αποτυπώνει σε μια ξεχωριστή προσπάθεια, μέσα από τις συνεχείς αναθεωρήσεις των κειμένων, όλη την εξέλιξη της σκέψης του. Αντλεί ακατάπαυστα από τη λαϊκή παράδοση, την κιβωτό του ελληνισμού, και μεταφέρει την προφορική διάλεκτο στον γραπτό λόγο χωρίς ωστόσο να προδώσει τη λογοτεχνική δημιουργία. Έχουν σημειωθεί βέβαια και κάποιες λεκτικές ακρότητες ή αστοχίες, αποτελέσματα ενός άκρατου δημοτικισμού. Η γλωσσική εκζήτηση, θεωρητικά ασύμβατη με τη ρεαλιστική ηθογραφία, οδήγησε την κριτική να μιλήσει για «ρεαλιστική ωραιολατρεία» ή για «κράμα ρεαλισμού και λυρισμού».

[Β3 : ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ – ΡΟΥΣΣΟΣ – ΠΡΕΔΑΡΗΣ – ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ //  Β2 : ΜΠΙΡΗΣ – ΜΠΟΜΠΟΛΑΣ]

Β΄ ΕΝΟΤΗΤΑ : ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η «Ζωή εν Τάφω» του Στράτη Μυριβήλη τοποθετείται στη σειρά των αντιπολεμικών βιβλίων που πήγασαν από τις οδυνηρές εμπειρίες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918), ενώ και ο ίδιος ο συγγραφέας πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913). Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος όχι μόνο στοίχισε εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες αλλά πρόσθεσε και μια άλλη πικρή εμπειρία που προερχόταν από τη μακροχρόνια παραμονή των στρατιωτών στα χαρακώματα της πρώτης γραμμής, γι’ αυτό και συχνά αναφέρεται ως «Πόλεμος των Χαρακωμάτων». Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι είχαν προηγηθεί χαρίζοντας στους Έλληνες νίκες και οδηγώντας στην επέκταση του Ελληνικού Κράτους αλλά παράλληλα πολλαπλασιάζοντας τις απώλειες και εξαντλώντας υλικά και ηθικά τον Ελληνικό Λαό, που, αν και ήταν με το μέρος των νικητών, έμελλε να κλείσει τη 10-ετή παραμονή του σε διαρκή εμπόλεμη κατάσταση με τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922.

Βαλκανικοί Πόλεμοι

Τα αίτια έναρξης του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου συνδέονται με την άρνηση της  Τουρκίας να δεχτεί τα αιτήματα των βαλκανικών κρατών, πουαφορούσαν στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στις τουρκοκρατούμενες περιοχές. Όμως τα βαθύτερα αίτια ήταν το φυλετικό και το θρησκευτικό μίσος των χριστιανικών λαών της χερσονήσου κατά των Τούρκων, οι οποίοι συμπεριφέρονταν σκληρά και απάνθρωπα στους υπόδουλους λαούς.

Στην αρχή υπέγραψαν συνθήκη συμμαχίας η Βουλγαρία και η Σερβία. Στη συνέχεια, εντάχτηκε στη συμμαχία και το Μαυροβούνιο και αποτέλεσαν το Βαλκανικό Συνασπισμό.

Τα σημαντικότερα πολεμικά γεγονότα ήταν η νίκες των Ελλήνων στο Σαραντάπορο και στα Γιαννιτσά και η κατάληψη των Ιωαννίνων. Ο ελληνικός στρατός απώθησε στο μακεδονικό μέτωπο τους Τούρκους και τους εξανάγκασε να υποχωρήσουν προς το εσωτερικό, ώστε να πλευροκοπηθούν από τον σερβικό και τον ελληνικό στρατό. Οι Τούρκοι αμύνθηκαν στο Σαραντάπορο και στο Γιαννιτσά. Ηττήθηκαν όμως και υποχώρησαν στη Θεσσαλονίκη, όπου αποκλείστηκαν και παραδόθηκαν. Στην Ήπειρο στόχος του ελληνικού στρατού ήταν τα Ιωάννινα που καταλήφθηκαν στις 20 Φεβρουαρίου1913 με την παράδοση του Εσάτ πασά.

Οι λόγοι που οδήγησαν στην έναρξη του Β΄ Βαλκανικού πολέμου ήταν η επιθετική συμπεριφορά της Βουλγαρίας. Για το λόγο ότι δεν αναγνώριζε την ελληνική κατοχή της Θεσσαλονίκης και επειδή η Σερβία δεν δεχόταν να παραχωρήσει τα εδάφη που είχε καταλάβει στη Βουλγαρία, όπως έπρεπε, σύμφωνα με τη σερβοβουλγαρική συνθήκη.

Τα αποτελέσματα για τηνΕλλάδα μετά από τους Βαλκανικούς πολέμους ήταν θετικά. Η Ελλάδα με μικρές απώλειες διπλασιάστηκε. Το ελληνικό κράτος διπλασιάστηκε και σε έκταση και σε πληθυσμό με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις για την κοινωνική, πολιτική και οικονομική ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, άλλαξε ριζικά και η δομή του πληθυσμού για το νέο ελληνικό κράτος.

[Β2: ΜΠΑΚΟΥ - ΚΟΪΝΗΣ]

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

http://www.youtube.com/watch?v=V_EGhGxDZ5Q

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, επίσης γνωστός ως ο Μεγάλος Πόλεμος (αγγλ. GreatWar, γαλλ. GrandeGuerre), όπως λεγόταν πριν το ξέσπασμα του Δεύτερου Πολέμου, ήταν μια γενικευμένη σύγκρουση των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων που διήρκεσε από τον Αύγουστο του 1914 ως τις 11 Νοεμβρίου1918. Στην ουσία αν και ήταν μία μεγάλη ενδοευρωπαϊκή διένεξη με τα κύρια μέτωπα στη Γηραιά Ήπειρο, η επέκτασή της ωστόσο και στη περιφέρεια, με ενεργό συμμετοχή αποικιακών στρατευμάτων με την εμπλοκή ακόμα και αμερικανικών προσέδωσαν τελικά την έννοια του παγκόσμιου.

Οι Ενωμένες Δυνάμεις, καλούμενες και Δυνάμεις της Αντάντ (κυρίως οι Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, ως τις αρχές του 1918 η Ρωσία και, από το 1917, οι ΗΠΑ) νίκησαν τις Κεντρικές Δυνάμεις καλούμενες και Τριπλή Συμμαχία, (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία) και οδήγησαν αφενός στην κατάρρευση τεσσάρων αυτοκρατοριών και σε ριζικές αλλαγές στον χάρτη της Ευρώπης, εκ του κατακερματισμού αυτών, αφετέρου στη μεγάλη Ρωσική Επανάσταση και σε τελική φάση την δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών.

Τα θύματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ανήλθαν σε 9 εκατομμύρια στρατευμένους και σε άλλους τόσους αμάχους ξεπερνώντας συνολικά τα 18,5 εκατομμύρια ψυχών.

Αίτια και Αφορμές

Εθνικισμός και Ιμπεριαλισμός  -  Πολιτικοί ανταγωνισμοί και επιδιώξεις

Τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν στις οικονομικές συνθήκες της εποχής και στις επεκτατικές βλέψεις των διαφόρων κρατών, που είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ανταγωνισμού μεταξύ τους. Επιγραμματικά τα αίτια του πολέμου ήταν:

·       Αναζήτηση νέων ζωνών επιρροής

·       Οικονομική πολιτική των Η.Π.Α

·       Σύγκρουση οικονομικών συμφερόντων

·       Οικονομικός ανταγωνισμός

·       Οικονομική πολιτική της Γερμανίας                                                           

Ειδικότερα η οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας, που προήλθε από τη ραγδαία εξέλιξη της βιομηχανίας της, οδήγησε στην όξυνση του ανταγωνισμού της με την Αγγλία σχετικά με την εξασφάλιση του μονοπωλίου των διεθνών αγορών.

Ταυτόχρονα, η γαλλική πολιτική της «ρεβάνς», δηλαδή η επιθυμία της Γαλλίας να αποκαταστήσει το γόητρό της και να ανακτήσει την Αλσατία και τη Λωρραίνη, (που είχε χάσει στο Γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870 - 1871) είχε δημιουργήσει ένταση στις σχέσεις της με τη Γερμανία.

Την ίδια εποχή, η Αυστροουγγαρία βρισκόταν σε ανταγωνισμό με τη Ρωσία σχετικά με την κυριαρχία στα Βαλκάνια.

Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, επιθυμούσε να βρει διέξοδο στη Μεσόγειο, υποστήριζε την κίνηση του πανσλαβισμού και θεωρούσε τον εαυτό της φυσικό προστάτη των ορθόδοξων λαών των Βαλκανίων, πράγματα που έβρισκαν αντίθετες τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία.

Μέτωπα

Δυτικό Μέτωπο

Το Δυτικό Μέτωπο αποτέλεσε το κύριο και αποφασιστικότερο μέτωπο του πολέμου. Εδώ τέθηκαν αντιμέτωπες οι δυνάμεις της Γερμανίας με αυτές της Γαλλίας, της Βρετανίας, του Βελγίου, και αργότερα των ΗΠΑ. Ενώ και οι δυο πλευρές ήλπιζαν αρχικά σε μια ταχεία αποφασιστική προέλαση, τελικά το Δυτικό Μέτωπο χαρακτηρίστηκε από τις μακρές γραμμές χαρακωμάτων και τις εκατοντάδες χιλιάδες νεκρών, στον μεγαλύτερο πόλεμο φθοράς στην Ιστορία.

Ανατολικό Μέτωπο

Η Ρωσία έστειλε στην Ανατολική Πρωσία δύο στρατιές, οι οποίες κατέλαβαν σημαντικά εδάφη και ανάγκασαν τις γερμανικές δυνάμεις να υποχωρήσουν. Και στο ανατολικό μέτωπο ο πόλεμος πήρε μορφή χαρακωμάτων μήκους 900 χλμ., που εκτείνονταν από τον ποταμό Νιέμεν ως τα ρουμανικά σύνορα.Το 1917 η πλάστιγγα έγειρε κατά των Ρώσων. Η άσχημη για το ρωσικό στρατό τροπή του πολέμου και η εξαθλίωση του λαού στάθηκαν αφορμές για την έκρηξη της Ρωσικής επανάστασης. Ο ΤσάροςΝικόλαος Β΄ παραιτήθηκε (16 Μαρτίου). Στη Ρωσία ακολούθησε πλήρης αναρχία μέχρι την επανάσταση του Οκτώβρη και την επικράτηση των μπολσεβίκων. Η κυβέρνηση του Λένιν άρχισε να διερευνά τις δυνατότητες υπογραφής ειρήνης με τη Γερμανία. Στις 15 Δεκεμβρίου υπογράφηκε ανακωχή με τη Γερμανία στο Μπρεστ-Λιτόφσκ και, μετά από λίγους μήνες, ειρήνη (3 Μαρτίου 1918). Έτσι, στο τέλος του 1917 έπαψε πλέον να υπάρχει ανατολικό μέτωπο και όλα τα γερμανικά στρατεύματα μεταφέρθηκαν στο δυτικό.

Βαλκανικό Μέτωπο

Το 1914 οι Αυστριακοί επιτέθηκαν εναντίον της Σερβίας και σημείωσαν αρχικά επιτυχίες και αναγκάζοντας τους Σέρβους να εκκενώσουν το Βελιγράδι (30 Νοεμβρίου). Οι Σέρβοι, όμως πέρασαν στην αντεπίθεση, νίκησαν τους Αυστριακούς στη μάχη του Ρούδνικ και ανακατέλαβαν την πρωτεύουσά τους (15 Δεκεμβρίου).Ο Τούρκος στρατηγός Εμβέρ πασάς, θεωρώντας πως το συμφέρον της Τουρκίας βρισκόταν με το μέρος της Γερμανίας, υπέγραψε μυστική συνθήκη με αυτήν στις 2 Αυγούστου. Η είσοδος της Τουρκίας στον πόλεμο είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία τριών νέων μετώπων (Καλλίπολης, Καυκάσου, Μεσοποταμίας).

Στις 26 Μαΐου 1916 καταλήφθηκε το οχυρό Ρούπελ, από τις γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις, παρά την μη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο.ΗΕλλάδα μπήκε στον πόλεμο στις 28 Ιουνίου1917 και η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου συγκέντρωσε 300.000 στρατιώτες που εντάχθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στο αγγλογαλλικό στράτευμα που πολεμούσε στην Μακεδονία. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στο Σκρα στις 30 Μαΐου1918, γνωστή και ως «μάχη του Σκρα», με ολοκληρωτική νίκη των ελληνικών δυνάμεων.

Η Βουλγαρία συνθηκολογεί τον Σεπτέμβριο του 1918 ενώ η Τουρκία τον Οκτώβριο του 1918. Ο αγγλογαλλικός στρατός καταλαμβάνει την Κωνσταντινούπολη και μαζί του εγκαθίσταται σ' αυτήν ένα άγημα ελληνικού στρατού με αρχηγό τον Λεωνίδα Παρασκευόπουλο. Συγχρόνως, ο ελληνικός στόλος, με ναυαρχίδα το θωρηκτό Αβέρωφ, αγκυροβολούσε στον Βόσπορο.

Ιταλικό Μέτωπο

Στις 26 Απριλίου1915 η Ιταλία υπέγραψε συμφωνία με την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία και μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Στις 23 Μαΐου κήρυξε τον πόλεμο κατά της Αυστροουγγαρίας. Οι Ιταλοί, με την καθοδήγηση του στρατηγού Καντόρνα, πραγματοποίησαν τέσσερις επιθέσεις κατά μήκος της πεδιάδας του Ιζόντσο και καθήλωσαν εκεί μεγάλες δυνάμεις Αυστριακών, χωρίς να έχουν ιδιαίτερες επιτυχίες.

Μεσανατολικό Μέτωπο

Στις αρχές Νοεμβρίου 1914 η Οθωμανική Αυτοκρατορία εισήλθε στον πόλεμο, στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων. Το γεγονός αυτό ενίσχυσε ιδιαίτερα την θέση τους, λόγω των στρατηγικών περιοχών που κατείχε και ιδιαίτερα των Στενών. Αφαιρούσε και την δυνατότητα για εφοδιασμό της Ρωσίας σε πολεμικό υλικό από τους Άγγλους και Γάλλους. Για την εξασφάλιση θαλάσσιου δρόμου επικοινωνίας η Γαλλία και η Αγγλία αποφάσισαν να καταλάβουν τα Στενά με αποβατική ενέργεια, αρχικά στα Δαρδανέλλια. Η επιχείρηση αυτή διήρκεσε δέκα μήνες, όμως οι Τούρκοι οργανωμένοι από Γερμανούς αξιωματικούς κατάφεραν να κάμψουν τις αλλεπάλληλες συμμαχικές επιθέσεις. Οι Αγλλογαλλικές δυνάμεις υπέστησαν τρομακτικές απώλειες και, στο τέλος του 1915, σταμάτησε η επιχείρηση αυτή.

Τέλος του πολέμου και συνθήκες

Στις 30 Οκτωβρίου1918 υπογράφεται η πρώτη ανακωχή του πολέμου, η Συνθήκη ανακωχής του Μούδρου, μεταξύ του Άγγλου ναυάρχου Κάλθορπ, πληρεξούσιου των Συμμάχων της Αντάντ αφενός και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφετέρου. Αυτή η συνθήκη απετέλεσε και την απαρχή της λήξης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την 11η Νοεμβρίου1918 υπογράφηκε και η δεύτερη και ουσιαστικότερη επί της κεντρικής Ευρώπης ανακωχή, η ανακωχή της Κομπιέν. Η «άνευ όρων» συνθηκολόγηση της Γερμανίας πάνω στα αποκαλούμενα Δεκατέσσερα Σημεία , που ήταν αποτέλεσμα αυτής της ανακωχής, αποτέλεσε τη βάση των συνθηκών ειρήνης, που συντάχθηκαν από την Διεθνή Διάσκεψη Ειρήνης, η οποία συνήλθε στο Παρίσι τον Ιανουάριο του 1919

Οι συνθήκες ειρήνης που υπογράφηκαν τότε κατά ημερολογιακή σειρά είναι οι παρακάτω:

1. Συνθήκη των Βερσαλλιών, την 28η Ιουνίου1919. Υπογράφηκε μεταξύ των Συμμάχων και της Γερμανίας.

2. Συνθήκη του Σεν Ζερμέν, (ή Συνθήκη Αγίου Γερμανού), στις 10 Σεπτεμβρίου1919. Υπογράφηκε μεταξύ των Συμμάχων και της Αυστρίας.

3. Συνθήκη του Νεϊγύ, την 27η Νοεμβρίου1919. Υπογράφηκε μεταξύ των Συμμάχων και της Βουλγαρίας. Μ' αυτήν αποσπάστηκαν από τη Βουλγαρία εδάφη συνολικής έκτασης 9.000 km². με πληθυσμό 500.000 κατ., που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα (Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη) και στη Γιουγκοσλαβία.

4. Συνθήκη του Τριανόν, την 4η Ιουνίου1920. Υπογράφηκε μεταξύ των Συμμάχων και της Ουγγαρίας.

5. Συνθήκη των Σεβρών, τη 10η Αυγούστου1920. Υπογράφηκε μεταξύ των Συμμάχων και της Τουρκίας. Σύμφωνα μ' αυτήν, η Τουρκία περιορίστηκε στο μικρασιατικό της τμήμα, η Συρία δινόταν στη Γαλλία, η Μεσοποταμία, η Αραβία, η Παλαιστίνη στην Αγγλία, τα Δωδεκάνησα και το Καστελόριζο στην Ιταλία, αναγνωρίστηκε η προσάρτηση της Κύπρου στην Αγγλία και δόθηκαν στην Ελλάδα η Ανατολική Θράκη (μέχρι τα πρόθυρα της Κωνσταντινούπολης) και τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος, καθώς και η δυνατότητα εξάσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων στην περιοχή της Σμύρνης κ.λπ. Δύο χρόνια αργότερα, και ενώ είχε μεσολαβήσει η Μικρασιατική καταστροφή, η συνθήκη της Λωζάνης (23 Ιουλίου 1923) επέβαλε τελείως διαφορετικό ελληνοτουρκικό καθεστώς τόσο εδαφικά όσο και πληθυσμιακά.

Η πορεία της Ελλάδας στον Πόλεμο

Ο Εθνικός Διχασμός

Ο Ελ. Βενιζέλος επεδίωκε την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Οι Αγγλογάλλοι όμως απέβλεπαν στη συμμαχία ή ουδετερότητα της Βουλγαρίας και Τουρκίας (κάτι που δεν κατάφεραν) και απέρριπταν προς το παρόν τις προτάσεις του Βενιζέλου.Στηφιλοαντατική πολιτική του Βενιζέλου θα εναντιωθεί το Παλάτι, όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός ζήτησε να συμμετάσχει η Ελλάδα στο πλευρό των Συμμάχων στην επιχείρηση των Δαρδανελίων (Φεβρουάριος 1915).Οι φιλοβασιλικές κυβερνήσεις, που διορίζονται στη συνέχεια, δημιουργούν κλίμα πόλωσης, διαιρώντας την Ελλάδα σε δύο παρατάξεις -φιλοβασιλικών και φιλοβενιζελικών-, κάτι που θα συντελέσει στη γένεση και άνδρωση του εθνικού διχασμού με όλα τα μεταγενέστερα επακόλουθα του.

Στις 16 Αυγούστου 1916 γίνεται το Κίνημα της Εθνικής Αμύνης στη Θεσσαλονίκη, που το υποστηρίζει ο συμμαχικός στρατός, που έχει στο μεταξύ αποβιβαστεί στη Θεσσαλονίκη. Ο Βενιζέλος τίθεται επικεφαλής του κινήματος.Στις 24 Νοεμβρίου 1916 η ολοκληρωμένη Προσωρινή Κυβέρνηση κήρυξε τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις.Η Ελλάδα, το 1916, είχε κοπεί στα δύο: Από τη μια μεριά το κράτος της Θεσσαλονίκης απεφάσιζε να διενεργηθεί στρατολογία σε μεγάλη κλίμακα και οργάνωνε την μεραρχία του Αρχιπελάγους και κατόπιν τις μεραρχίες Κρήτης και Σερρών. Από την άλλη μεριά η κυβέρνηση των Αθηνών αντιπαρατασσόταν στους οπαδούς του Βενιζέλου. Στην προσπάθεια των Συμμάχων να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τη νότια Ελλάδα, τα Γαλλικά θωρηκτά έμπαιναν στον Πειραιά και αποβίβαζαν 3000 άνδρες, ενώ βομβάρδιζαν περιοχές της Αθήνας γύρω από το Στάδιο και κοντά στα Ανάκτορα.

Μετά από τελεσίγραφο των συμμάχων ο βασιλιάς αποσύρεται από το θρόνο, χωρίς να παραιτηθεί τυπικά, στις 15 Ιουνίου 1917, και φεύγει στην Ελβετία αφήνοντας στη θέση του το δευτερότοκο γιο του Αλέξανδρο. Ο Βενιζέλος έρχεται στην Αθήνα και σχηματίζει κυβέρνηση στις 13 Ιουνίου. Στις 15 Ιουνίου κηρύσσει τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις επισημοποιώντας την ανάλογη πράξη της προσωρινής κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης.

Η επίσημη συμμετοχή της Ελλάδας στον Πόλεμο

Η ενεργός συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο, στο πλευρό των συμμάχων έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα τη θριαμβευτική νίκη κατά των Γερμανοβουλγάρων στα υψώματα του Σκρά Ντι Λέγκεν στις 30 Μαΐου 1918 και τη συμμετοχή των Ελληνικών δυνάμεων στη τελική επίθεση και διάσπαση του μετώπου, το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Λίγες μέρες αργότερα, η Βουλγαρία θα συνθηκολογήσει και τον Οκτώβριο του ιδίου έτους η Τουρκία θα συνάψει ανακωχή στον Μούδρο.

Τα αποτελέσματα του Πολέμου για την Ελλάδα

Η εξωτερική πολιτική του Ελ. Βενιζέλου, βρισκόταν στο απόγειο της δύναμής της.Η Διάσκεψη της Ειρήνης συνήλθε στο Παρίσι από τον Ιανουάριο ως τον Ιούνιο του 1919. Σκοπός της Διάσκεψης ήταν ο διακανονισμός των διαφορών και εκκρεμοτήτων που προέκυπταν μεταξύ νικητών και ηττημένων.

Ο ρόλος της Ελλάδας στο Συνέδριο δεν ήταν εύκολος. Ο Έλληνας υπουργός συνέταξε υπόμνημα για τις ελληνικές διεκδικήσεις λαμβάνοντας υπόψη εθνολογικούς και γεωπολιτικούς όρους. Στο υπόμνημα του αξιώνει περιοχές, με ελληνικό πληθυσμό, όπως η Θράκη, η Σμύρνη με την ενδοχώρα της και η Βόρειος Ήπειρος. Οι ελληνικές αξιώσεις έθιγαν τα συμφέροντα κάποιων Μεγάλων Δυνάμεων (ΙταλίαΓαλλία). Παρά ταύτα το ζήτημα της δυτικής Θράκης βρήκε διευθέτηση με την συνθήκη του Νεϊγύ (27 Νοεμβρίου 1919). Η Βουλγαρία εγκαταλείπει την περιοχή ανατολικά του Νέστου μέχρι τον Έβρο, που παραχωρήθηκε στην Ελλάδα. Για την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών που αφορούσε ζωτικής σημασίας περιοχές για την Ελλάδα και έκανε πράξη την Μεγάλη Ιδέα, θα χρειαστεί να μεσολαβήσουν γεγονότα, όπως η Ουκρανική Εκστρατεία (Φεβρουάριος 1919) και η αποβίβαση ελληνικών στρατευμάτων στη Μικρά Ασία (Μάιος 1919).

Η Συνθήκη των Σεβρών (1920) παραχωρούσε στην Ελλάδα τη Δυτική και Ανατολική Θράκη, τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο, επικύρωνε την κυριαρχία της στα άλλα νησιά του Αιγαίου που κατείχε από το 1913 και εμπιστευόταν τη διοίκηση της περιοχής της Σμύρνης στο ελληνικό κράτος, με ρόλο τοποτηρητή για τη δημόσια τάξη στην Ιωνία. Οι κάτοικοι της περιοχής θα καλούνταν σύμφωνα με την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, μετά από πέντε έτη να δηλώσουν αν προτιμούν την Ένωση με την Ελλάδα ή την παραμονή τους στην Τουρκία. Η Βόρεια Ήπειρος ενσωματωνόταν στο ιδρυόμενο αλβανικό κράτος, ουσιαστικά προτεκτοράτο της Ιταλίας, η οποία όμως παραχωρούσε στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα εκτός της Ρόδου. (Η συμφωνία ακυρώθηκε από την Ιταλία το 1922.) Η Ελλάδα πανηγύριζε για τη δημιουργία του κράτους «των πέντε θαλασσών και των δύο ηπείρων».

[Β2: ΚΟΛΛΕΤΟΣ – ΜΠΙΤΑ  //  Β3: ΡΕΚΟΥΜΗΣ - ΤΖΑΒΑΡΑΣ]

Γ’ ΕΝΟΤΗΤΑ : «Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΠΑΠΑΡΟΥΝΑ»

Το έργο «Η Ζωή εν Τάφω» είναι ένα πεζογράφημα που τοποθετείται στη σειρά των αντιπολεμικών βιβλίων που πήγασαν από τις οδυνηρές εμπειρίες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέσα στις πενήντα οκτώ ενότητες αυτού του βιβλίου περιγράφονται οι πικρές εμπειρίες των στρατιωτών κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας παραμονής τους στα χαρακώματα της πρώτης γραμμής. Όλες αυτές είναι γραμμένες με τη μορφή ή επιστολών που ο λοχίας Αντώνης Κωστούλας τις προόριζε για την αγαπημένη του στη Μυτιλήνη, αλλά δεν ταχυδρομήθηκαν ποτέ. Αυτά λοιπόν τα χειρόγραφα τα περιμάζεψε ο συγγραφέας, όπως ο ίδιος λέει, μετά το θάνατο του λοχία κι όταν απέστρεψε από το μέτωπο αποφάσισε να τα τυπώσει σαν εκπλήρωση ενός χρέους προς το φίλο του αλλά και προς όλους τους ανθρώπους. Η «Μυστική Παπαρούνα» είναι η 27^η αφηγηματική ενότητα του βιβλίου και μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ένα «λυρικό ξεχείλισμα», μια έλξη δηλαδή για τη ζωή, όπου ο λοχίας Αντώνης Κωστούλας περιγράφει μια εμπειρία του, που είναι εντελώς διαφορετική από την ατμόσφαιρα του πολέμου.

http://www.youtube.com/watch?v=JZrU7m87fTM

Δομή - Νοηματικές ενότητες – Πλαγιότιτλοι

1η ενότητα: Το πόδι απόψε δεν το νιώθω.. μόνο οχτροί.

Τίτλος: Η σωματική κατάσταση του αφηγητή

2η ενότητα: Προχώρεσα ως.. πάνου στ’ άλλο.

Τίτλος: Η ανίχνευση των γεώσακων

3η ενότητα: Από’δω το θέαμα.. βλογημένη.

Τίτλος: Η ανακάλυψη της παπαρούνας

Αφηγητής – Εστίαση - Αφηγηματικός χρόνος – Περιγραφή & αφήγηση

Ο αφηγητή είναι ομοδιηγηματικός, δραματοποιημένος, καθώς συμμετέχει στην ιστορία ως πρωταγωνιστής  και αφηγείται σε α’ πρόσωπο και έχει σχετική γνώση των πραγμάτων.Το είδος της εστίασης είναι εσωτερική,δεδομένου ότι ο αφηγητής είναι ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας και έχει περιορισμένο γνωστικό πεδίο.

Η αφήγηση είναι γραμμική, χωρίς αναχρονίες, δηλαδή τα γεγονότα παρουσιάζονται με ομαλή και σωστή χρονολογική σειρά. Η περιγραφή εναλλάσσεται με την αφήγηση.Η αφήγηση εξυπηρετεί την εξέλιξη της ιστορίας, ενώ από την άλλη η περιγραφή   επιβραδύνει τη δράση και δίνει ένα λυρικό τόνο στο έργο με τις μεταφορές και τις παρομοιώσεις που περιέχει.

[Β3: ΤΖΙΩΡΗ – ΤΣΑΤΟΥΧΑ  //  Β2: ΜΠΑΣΙΑΝΙΩΤΗ - ΚΛΩΝΗ]

Οι γεώσακοι – ψοφίμια   και η παπαρούνα – γυναίκα/μάνα  = Η Ζωή και ο Θάνατος

Γεώσακοι:

Μεταφορές: - Θα φάγαν υγρασίες, βροχάδες, χιόνια και ήλιους – Σάπισαν απ΄τα νερά – Ο ήλιους τα τσουρούφλισε και τα ‘καψε - Κρεμάζουν σαχλά – Χαμήλωσε η καμπούρα του

Παρομοιώσεις: - Σαν τα ξεθαμμένα ρούχα των πεθαμένων – Μοιάζουν με ψοφίμια σκυλιών

Ο πεζογράφος χρησιμοποιεί για τους γεώσακους έντονους χαρακτηρισμούς, λεπτομερείς. Τους περιγράφει με μουντά χρώματα που μας δίνει μια βρώμικη, αποκρουστική εικόνα.

Παπαρούνα:

Μεταφορές:  - Καλοθρεμμένο λουλούδι – Γεμάτο χαρά και γεροσύνη – Πράσινη φασκιά του – Καλοθρεμμένη παπαρούνα

Παρομοιώσεις: - Σαν μικρή βελουδένια φούχτα

Η εικόνα της παπαρούνας είναι έντονη με ζωντανά χρώματα (άλικη, μαύρο σταυρό στην καρδιά, πράσινη φασκιά, μια τούφα μαβιές βλεφαρίδες στη μέση) και λεπτομερή περιγραφή.

Μέσα στη φρίκη του πολέμου η περιγραφή των γεωσάκων συμβολίζει τη φθορά, την αποσύνθεση, την εγκατάλειψη και γενικά τον θάνατο. Μας γεμίζει με αισθήματα θλίψης, πόνου, αποστροφής. Αντίθετα η περιγραφή της παπαρούνας συμβολίζει την ομορφιά και τη χαρά της ζωής. Είναι μια νότα αισιοδοξίας και ελπίδας μέσα στη καταστροφή από τις συνέπειες τους πολέμου. Με μια λέξη είναι ο Θεός που παρουσιάζεται ακόμα και εκεί που νομίζει ότι σε έχει εγκαταλείψει. Είναι η αντίθεση ζωής και θανάτου. Απαισιοδοξίας και ελπίδας.

Η παπαρούνα σε αντίθεση με τους μουντούς γεώσακους παρουσιάζεται ως άλικη. Έχοντας, δηλαδή το ζωηρό αυτό κόκκινο χρώμα συμβολίζει το αίμα το οποίο είναι άρρηκτα συνυφασμένο με τη ζωή, ενώ το χρώμα των γεώσακων περιγράφει την φρίκη του πολέμου. Επίσης ο συγγραφέας παρομοιάζει το λουλούδι με βρέφος, δηλώνοντας πάλι με αυτόν τον τρόπο την ζωή και την ελπίδα.

Τέλος, παραλληλίζει το λουλούδι με γυναίκα, δηλαδή του δίνει ανθρώπινη υπόσταση και φαίνεται τρομερά αναστατωμένος μιας και το ερωτικό στοιχείο είναι έντονο. Ουσιαστικά ο συγγραφέας ανακάλυψε τη ζωή μέσα στο θάνατο.

Γενικότερα, τα χρώματα, τα επίθετα και τα λογοτεχνικά σχήματα που επιλέγει υποδηλώνουν τη ζωή, τη χαρά, την ελπίδα, την αισιοδοξία. Επομένως, ο συγγραφέας νιώθει ευτυχισμένος και ευλογημένος που βρήκε τη παπαρούνα μέσα από την αθλιότητα του πολέμου, δηλαδή τους γαιόσακους.

[Β2: ΛΥΚΟΓΙΑΝΝΗ – ΚΩΣΤΟΥΡΟΥ  //  Β3:ΤΖΙΩΡΗ – ΤΣΑΤΟΥΧΑ]

Τα συναισθήματα του στρατιώτη : Φόβος και Μοναξιά – Ευτυχίακαι Ελπίδα

Τα συναισθήματα του ήρωα μεταβάλλονται από τη στιγμή που αντικρίζει την παπαρούνα. Αρχικά νιώθει μοναξιά και θλίψη λόγω του ότι έχει απομείνει μόνο και φόβο τόσο για τον εαυτό του όσο και για τους συντρόφους του μιας και δεν γνωρίζει τι έχουν απογίνει και ποιος θα γυρίσει πίσω. Η καρδιά του είναι παγωμένη, γιατί η μοναξιά τον πλακώνει και θα προτιμούσε να υπήρχαν γύρω του άνθρωποι και ας ήταν και εχθροί του. Μέσα στην απελπιστική κατάσταση που βρισκόταν η ψυχολογία του βλέπει τα μισοάδεια τσουβάλια του παραπήγματος να μοιάζουν με ψοφίμια σκυλιών. Τη στιγμή που μέσα σ’ αυτά τα συντρίμια ανακαλύπτει την παπαρούνα αισθάνθηκε ότι η νύχτα ήταν «γεμάτη θάματα»

Στη συνέχεια, μετά την ανακάλυψη της παπαρούνας η ζωή του γεμίζει ελπίδα και χαρά, καθώς μέσα στη μοναξιά βρίσκει επιτέλους ένα σύντροφο. Βρίσκει δηλαδή ένα σύντροφο για τον οποίο νιώθει τρυφερότητα, στοργή και την υποχρέωση να την προστατεύσει. Την αγγίζει με ένα έντονο χτυποκάρδι και εύχεται να μπορούσε να την αγγίξει στο φως του ήλιου. Νιώθει ξαφνικά πολύ ευτυχισμένος, τη νύχτα να λάμπει και η χαρά του είναι απερίγραπτη, αφού θεωρεί θαύμα το γεγονός πως μια ζωή γεννιέται μέσα στο πεδίο του θανάτου.

Είναι λογικό να αισθάνεται έτσι ο αφηγητής, γιατί μέσα στον πόλεμο όλα καταστρέφονται και αυτός ανακαλύπτει μια ελπίδα χαράς και ζωής που του δίνει δύναμη να ελπίζει ότι υπάρχει ακόμα ζωή. Προσπαθεί μέσα από αυτό το γεγονός να αντλήσεικουράγιο, για να συνεχίσει τον αγώνα του για επιβίωση, ώστε να ξεφύγει από αυτήν την κόλαση.

Γυρίζοντας στο αμπρί του η ευτυχία του είναι πολύ μεγάλη, δεν μπορεί να περιγράψει τα συναισθήματά του, να τα χωρέσει μέσα στην ψυχή του. Αυτό τον γυρνά σε μια άλλη εποχή, αυτή της παιδικής αθωότητας, η οποία τώρα έχει χαθεί στα συντρίμμια της κόλασης που ζει σε αυτό τον απάνθρωπο πόλεμο και αισθανόμενος σαν ανάλαφρο παιδί αρχίζει να τραγουδά ένα αγαπημένο του παιδικό τραγούδι «Φεγγαράκι μου λαμπρό…»

[Β2: ΜΑΥΡΑΓΑΝΗ ΜΑΡΙΑ – ΜΑΥΑΡΑΓΑΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑ  //  Β3:ΤΣΑΛΙΚΗ – ΝΤΕΝΤΙΟΥ]

«Η Ζωή εν Τάφω» και «Τα λουλούδια στο περιβόλι του θανάτου»

Ο τίτλος του μυθιστορήματος «Η Ζωή εν Τάφω» έχει συμβολικό χαρακτήρα για το συγκεκριμένο απόσπασμα. Μέσα στη δίνη του πολέμου ο αφηγητής με τη διήγησή του θέλει να μας βάλει στο κλίμα που επικρατεί μέσα στα χαρακώματα. Το περιβάλλον είναι σαν νεκροταφείο πολέμου και κάποιοι ζουν μέσα σε αυτό μέχρι μια σφαίρα να τους κλέψει τη ζωή. Ο «τάφος» συμβολίζει το θάνατο που έχει σκορπίσει ο πόλεμος και η «ζωή» τους ζωντανούς που είναι σα να ζουν μέσα σε έναν τάφο.

Ο Μυριβήλης στο απόσπασμα μας αφηγείται τα συναισθήματά του, τη μοναξιά που νιώθει σαν να τον έχουν εγκαταλείψει όλοι, βλέποντας το περιβάλλον γύρω του να είναι τόσο καταθλιπτικό και σκοτεινό που ζητά απεγνωσμένα να βρει ένα ίχνος ζωής, ένα ίχνος ανθρώπινης ύπαρξης, έστω κι αν είναι εχθρική.                                                                             [Β2: ΜΑΡΙΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ]

Δ’ ΕΝΟΤΗΤΑ : ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ – ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΕΧΝΗΣ

Η παπαρούνα και η πεταλούδα : το τελευταίο απόσπασμα από την κινηματογραφική ταινία του 1930 που βασίζεται στο έργο του Ε.Μ. Ρεμάρκ «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο»
https://www.youtube.com/watch?v=nMlDPsRwZE4

Και στις δυο περιπτώσεις η αντίδραση των στρατιωτών ήταν παρόμοια, Η θέα της παπαρούνας και της πεταλούδας προκάλεσε στους στρατιώτες αισθήματα χαράς, αισιοδοξίας και ελπίδας για το μέλλον και την επιστροφή σε μια κατάσταση ειρήνης και ζωντάνιας. Η συγκίνηση που νιώθουν και η προστατευτική τους στάση προς την παπαρούνας και την πεταλούδα αντίστοιχα μαρτυρούν την ευαίσθητη και τρυφερή ψυχή τους, τη δίψα τους για ζωή και τη λαχτάρα τους για ανθρώπινη επικοινωνία.

Το μήνυμα που μεταδίδουν και τα δυο έργα είναι ειρηνικό, αντιπολεμικό και βαθύτατα ανθρωπιστικό: Η φρίκη του πολέμου είναι άρνηση της ομορφιάς και της ζωής. Αυτό παρουσιάζεται μέσα από την εφιαλτική ατμόσφαιρα στο πεδίο της μάχης όπου κυριαρχεί ο θάνατος, η ο οποία έρχεται σε αντίθεση με την παπαρούνα και την πεταλούδα που γίνονται σύμβολα ειρηνικής ζωής και ελπίδας μέσα στην αθλιότητα και την σκληρότητα του πολέμου.

[Β3: ΘΕΝΙΑ ΣΙΩΤΑ]

Επίθεση στα χαρακώματαàαπόσπασμα της κινηματογραφικής ταινίας του 1930 που είναι βασισμένη στο έργο του Ε.Μ.Ρεμάρκ «Ουδέν νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο»
https://www.youtube.com/watch?v=Ciq9ts02ci4

Οι επιπτώσεις του πολέμου στους νέους : απόσπασμα από το έργο του Ε.Μ.Ρεμάρκ «Ουδέν νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο»

Μια σπαρακτική κραυγή της γενιάς του πολέμου

Είμαι νέος, μόλις έκλεισα το 20. Από τη ζωή δεν ξέρω παρά μόνο την απελπισία, το θάνατο, το φόβο και μια αλυσίδα από ανόητες επιπολαιότητες, πάνω από μια άβυσσο πόνων και θλίψεων. Βλέπω τους λαούς να σκοτώνουν και να σκοτώνονται, χωρίς ούτε κι εκείνοι να ξέρουν το γιατί, υπακούοντας σ’ αυτούς που τους στέλνουν, χωρίς συναίσθηση του κινδύνου ή της ευθύνης τους. Βλέπω πως οι δυναμικότεροι εγκέφαλοι του κόσμου εφευρίσκουν όπλα για να γίνονται όλα αυτά μ’ έναν τρόπο ακόμα πιο ραφιναρισμένο και να διαρκούν όσο γίνεται περισσότερο. Κι όλοι οι συνομήλικοί μου εδώ, στην αντικρυνή παράταξη, σ’ ολόκληρο τον κόσμο το βλέπουν όπως εγώ. Αυτή είναι η ζωή της γενιάς μου και η δική μας. Τι θα κάνουν άραγε οι πατεράδες μας αν μια μέρα σηκωθούμε και παρουσιαστούμε μπροστά τους για να τους ζητήσουμε λογαριασμό; Τι περιμένουν από μας όταν μια μέρα τελειώσει ο πόλεμος; Χρόνια ολόκληρα σκοτώναμε μόνο. Αυτό ήταν το πρώτο μας επάγγελμα στη ζωή. Για μας η επιστήμη της ζωής περιορίζεται στο θάνατο. Τι θα συμβεί ύστερα; Και τι θα απογίνουμε εμείς;

Ο Πόλεμος είναι μία από τις χειρότερες καταστάσεις πού μπορεί να βιώσει ένας  άνθρωπος.Από το απόσπασμα "ΜΥΣΤΙΚΗ ΠΑΠΑΡΟΥΝΑ" του ΣΤΡΑΤΗ ΜΥΡΙΒΗΛΗ βλέπουμε τα συναισθήματα ενός ανθρώπου πού ζει στα χαρακώματα και καταλαβαίνουμε την σκληρότητα του πολέμου.Αυτός ο άνθρωπος προσπαθεί να αποφύγει την μοναξιά, καθώς πιθανότατα γι΄ αυτόν η μοναξιά ισοδυναμεί με τον θάνατο. Όταν όμως ανακαλύπτει μία παπαρούνα, αισθάνεται πάλι ζωντανός,παρόλο πού βρισκόταν σε περίοδο πολέμου, όπου υπήρχε απελπισία, φτώχεια και νεκροί.

Θα μπορούσαμε να πούμε πώς ο πόλεμος έχει θλιβερές επιπτώσεις σε όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους.Άτομα νεαρής ηλικίας στρατολογούνται και στέλνονται στα πεδία μαχών με αποτέλεσμα τα μοναδικά εφόδια πού έχουν αποκτήσει να είναι τα ερεθίσματά τους από τον πόλεμο. Η ζωή τουςκαταστρέφεται αφού ποτέ δεν θα ξεχάσουν τις κακουχίες ,την πείνα και τον θάνατο. Δεν υπάρχει κάτι πού θα τους κάνει να ξεχάσουν την ζωή τους στα χαρακώματα.

Επίσης ο πόλεμος αλλάζει τον χαρακτήρα των ανθρώπων και τους οδηγεί σε άθλιες πράξεις. Οι στρατιώτες, καθώς μάχονταν καθημερινά για την ζωή τους, ξεχνούσαν αξίες όπως ο πολιτισμός, η ανθρωπιά ταανθρώπινα δικαιώματα, γιατί σε τέτοιες στιγμές επικρατούσε χάος και τους ένοιαζε μόνο να επιβιώσουν, ώστε να μπορούν να κρατηθούν λίγο ακόμα στην ζωή. Οι στρατιώτες αυτοί ζούσαντην απελπισία,τον θάνατο, τον φόβο, την μοναξιά και τον πόνο.

Αυτό το βλέπουμε και στο απόσπασμα -βίντεο "ΟΥΔΕΝ ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ".Το χάος του πολέμου.                                    

[Β2: ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΙΑΚΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΡΙΝΗ]

Άλλα αποσπάσματα από τη ζωή των στρατιωτών στα χαρακώματα

«Μέσα σ’ αυτούς τους τάφους που τους ονόμαζαν χαρακώματα, με τα συστήματα των υπογείων διαβάσεων και των διόδων μάς έλειπαν σχεδόν τα πάντα. Έμαθα γρήγορα… να κρεμάω το ψωμί σ’ ένα σύρμα τοποθετημένο στη μέση του ορύγματος για να μην το φτάνουν τα ποντίκια, να κοιμάμαι με βρεγμένες αρβύλες, γιατί το να προσπαθήσεις να τις ξαναβάλεις, αφού τις είχες βγάλει, θα ήταν μάταιο, να κοιμάμαι τέσσερις ώρες ανάμεσα σε θορύβους ανθρώπων, σε βρωμερές αναθυμιάσεις»                                          Φλοράν Φλες, Ιδού

«Μια αποπνιχτική βρώμα μας σφίγγει το λαρύγγι στο νέο μας χαράκωμα, προς τα δεξιά του Επάρζ. Βρέχει κατακλυσμιαία, και βλέπουμε ότι οι πλευρές του χαρακώματος ήταν σκεπασμένες με καραβόπανο. Την άλλη μέρα, την αυγή, ανακαλύψαμε ότι το χαράκωμά μας είχε ανοιχτεί στη θέση ενός παλιού νεκροταφείου: το καραβόπανο έκρυβε τη θέα των πτωμάτων και των διασκορπισμένων οστών. Σε λίγες μέρες, όταν ο καιρός άρχισε να ζεσταίνει, οι μύγες άρχισαν να μας κυκλώνουν από παντού, η όρεξη χάθηκε. Όταν έφταναν στο χαράκωμα τα ξερά φασόλια ή το ρύζι τα πετούσαν πάνω από το παραπέτο. Μόνο το κρασί και το ρούμι ήταν καλοδεχούμενα»                                                                                                                   Δεκανέας Μπρουαζά

«Δεν γνωρίζω άλλον ψυχικό κλονισμό που να συγκρίνεται με αυτόν που υφίσταται ο στρατιώτης που βρίσκεται στο χαράκωμα, όταν οι οβίδες πέφτουν γύρω του. Η ασφάλεια πληρώνεται με ένα φοβερό σπάσιμο των νεύρων. Αυτό το σφυροκόπημα σε καταδιώκει και σε κρατά θαμμένο σε μια βρωμερή γαλαρία που μπορεί να γίνει σε λίγο κι ο αληθινός τάφος σου.»                                                              ΓκαμπριέλΣεβαλίε, Ο φόβος

(Κείμενα που αναφέρονται από τους Α. Ντυκάς, Φ. Μεγιέρ και Γ. Περρέ στο έργο τους Ζωή και Θάνατος των Γάλλων, 1814-1918)

Βασική ομοιότητα στα αποσπάσματα και στη «Μυστική Παπαρούνα»είναι ότι όλα μιλάνε για τη ζωή των στρατιωτών στα χαρακώματα, τις απάνθρωπες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούσαν και πώς πολεμούσαν. Το απόσπασμα του Δεκανέα Μπρουαζά παρουσιάζει τη μακάβρια εικόνα, όπου το χαράκωμα είναι ένα πραγματικό νεκροταφείο, όπως αυτό που φαντάζεται ο στρατιώτης στη «Μυστική Παπαρούνα», καθώς βλέπει τους σκισμένους γεώσακους που του θυμίζουν ρούχα πεθαμένων. Το απόσπασμα του Γ. Σεβαλιέ μας δίνει να καταλάβουμε γιατί ο Μυριβήλης ονόμασε το έργο του «Η ζωή εν Τάφω», καθώς κάθε στιγμή οι στρατιώτες ζούσαν με το φόβο ότι θα σκοτωθούν και το χαράκωμα θα γινόταν πραγματικά ο τάφος τους.

Η διαφορά είναι ότι στο απόσπασμα «Μυστική Παπαρούνα» ο τραυματισμένος στρατιώτης που δεν μπορεί να πολεμήσει βρίσκει στο χαράκωμα μια παπαρούνα και νιώθει τόση χαρά που βρήκε ένα ζωντανό πλάσμα για συντροφιά που μιλάει γι’ αυτήν σαν να αρχίζει να την ερωτεύεται.                                                                                           [Β2: ΑΓΓΕΛΙΚΗ – ΜΑΡΙΑ  ΚΟΣΚΟΛΕΤΟΥ]

Οι παπαρούνες του Ύπνου και του Θανάτου : το ποίημα «Στις πεδιάδες της Φλάνδρας» του Καναδού στρατιωτικού γιατρού JohnMcCrae (βλ. φωτογραφία), που αναφέρεται στη μάχη του Ypres την άνοιξη του 1915, είναι ως σήμερα ένα από τα πιο γνωστά πολεμικά ποιήματα που έχουν γραφεί ποτέ.

Η παπαρούνα έχει συνδεθεί με τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο ως διαχρονικό του σύμβολο. Γενικότερα συμβολίζει τον ύπνο και το θάνατο. Από αυτήν παράγεται το ναρκωτικό όπιο και η μορφίνη, την οποία χρησιμοποιούσαν οι στρατιωτικοί γιατροί, για να κοιμίζουν τους πληγωμένους στρατιώτες και να τους ανακουφίζουν από τους πόνους, ενώ κάποιες φορές τη χρησιμοποιούσαν σε μεγαλύτερη δόση για να προκαλούν έναν ανώδυνο θάνατο σε όσους δεν είχαν ελπίδες σωτηρίας.

Εξάλλου, οι άγριες παπαρούνες ανθίζουν μόνο όταν τα υπόλοιπα φυτά γύρω τους είναι νεκρά. Οι σπόροι τους μπορεί να κείτονται για χρόνια στο χώμα αλλά ανθίζουν μόνο όταν δεν υπάρχουν γύρω άλλα φυτά ή θάμνοι να τις ανταγωνίζονται, όταν για παράδειγμα το χώμα έχει ανασκαφεί. Σίγουρα το χώμα ήταν ανασκαμμένο στο δυτικό μέτωπο το Μάιο του 1915, κι όταν ο McCrae έγραψε το ποίημά του θα περιστοιχιζόταν από πλήθος κατακόκκινες παπαρούνες.

http://www.greatwar.nl/frames/default-poppies.html

Στις πεδιάδες της Φλάνδρας 
Στις πεδιάδες της Φλάνδρας, παπαρούνες ανθίζουν
Ανάμεσα στους σταυρούς σειρά με σειρά,
Την δικιά μας θέση έτσι θυμίζουν.
Κορυδαλλοί θαρραλέα πετώντας,
αψηφούν των όπλων την κλαγγή
σπάνια κελαηδίσματα τραγουδώντας.

Είμαστε  οι νεκροί. Πριν λίγες μέρες,
ζήσαμε, νιώσαμε την αυγή και είδαμε την ομορφιά της δύσης.
Αγαπήσαμε και αγαπηθήκαμε, και τώρα κειτόμαστε
στις πεδιάδες τις Φλάνδρας.

Κράτα αυτό που έμεινε από την διαμάχη μας με τον εχθρό.
Σε σένα τ' αδύναμά μας χέρια παραδίδουν τον πυρσό. 
Κάνε τον δικό σου, κράτα τον ψηλά. 
Και αν η πίστη σου καμφθεί για μας που 'χουμε πεθάνει
δεν θα κοιμηθούμε ποτέ, όσο φυτρώνουν παπαρούνες
στις πεδιάδες της Φλάνδρας.

Oπόλεμος είναι μια κακόβουλη πράξη. Μέσα σε αυτόν μπορούν να σκοτωθούν χιλιάδες άτομα και να σκορπιστεί ο θρήνος. Όσον αφορά στο ποίημα «Στις πεδιάδες της Φλάνδρας», τα συναισθήματα τα οποία μας δημιουργεί για τον πόλεμο είναι σχετικά με τη θλίψη. Ωστόσο, μπορούμε να διακρίνουμε ομοιότητες ανάμεσα στο παραπάνω ποίημα και στο απόσπασμα «Η μυστική παπαρούνα». Βασική αυτών είναι πως κυριαρχεί μια παπαρούνα, φυτρωμένη στη μέση του πουθενά μετά την πανωλεθρία του πολέμου.

Στο απόσπασμα «Μυστική Παπαρούνα» το λουλούδι συμβολίζει κάτι σημαντικό για τον συγγραφέα, αφού μέσα στο σκοτάδι και την ερημιά μια σπίθα αισιοδοξίας / ειρήνης άναψε. Στο ποίημα «Στις πεδιάδες της Φλάνδρας» οι παπαρούνες δηλώνουν το «μετά» του πολέμου και την έναρξη μιας άλλης μέρας, περισσότερο αισιόδοξης, όπου όλα τα δεινά του πολέμου ξεχνιούνται.

[Β2: ΝΟΥΤΣΗΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ]

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Η ΦΥΣΗ ΝΙΚΑΕΙ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

http://www.pathfinder.gr/stories

Έχει περάσει αρκετός καιρός από την τελευταία μεγάλη μάχη επί ρωσικού εδάφους. Τα θύματα έχουν αναπαυθεί πια και τα κομφετί από τον εορτασμό της νίκης έχουν εξαφανιστεί. Η φύση, όμως, διατηρεί τα σημάδια των ανθρώπινων συγκρούσεων.

Απόδειξη αυτού, μία σειρά από φωτογραφίες, τραβηγμένες στα δάση της Ρωσίας. Απεικονίζουν τι συμβαίνει με την πάροδο του χρόνου σε όλα εκείνα τα υλικά αντικείμενα που συμβάλλουν στο μεγαλύτερο κακό που μπορεί να προκαλέσει ο άνθρωπος, όταν αφήνονται στα χέρια της φύσης.

Όπλα, βλήματα πυροβολικού, χειροβομβίδες και φτυάρια είναι μερικά από αυτά. Συνυπάρχουν με τη φύση. Βρίσκονται ανάμεσα στα δένδρα, ενσωματωμένα στους κορμούς τους. Πρόκειται ουσιαστικά για την νίκη της φύσης απέναντι στον πόλεμο. Για μία σιωπηλή πράξη διαμαρτυρίας ενάντια στην ανθρώπινη τρέλα.

Μερικές από τις πιο δυνατές φωτογραφίες δείχνουν λεπτά δένδρα να φυτρώνουν μέσα από τις τρύπες των κρανών του σοβιετικού στρατού. Το σχήμα και η κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα κράνη δείχνουν ότι άνηκαν σε εκείνους που υπηρετούσαν στον Κόκκινο Στρατό κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Με δεδομένο ότι τα σκληρά αυτά προστατευτικά είναι κατεστραμμένα, οι ιδιοκτήτες τους πιθανότατα είχαν ένα πολύ βίαιο τέλος.

Είναι πιθανό τα κράνη αυτά να αφέθηκαν επίτηδες πάνω στα μικρά δένδρα κατά τη διάρκεια της μάχης, και με το πέρασμα του χρόνου, όπως αυτά μεγάλωναν, να διεύρυναν τις τρύπες από τις σφαίρες. Αποτέλεσμα αυτού, να αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι τους.

Ο AlexanderOstapenko, λάτρης της σοβιετικής στρατιωτικής ιστορίας και του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν εκείνος που μοιράστηκε μερικές από τις φωτογραφίες αυτές, μέσω του λογαριασμού του στα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης.

Όπως, λοιπόν, αποκάλυψε, οι φωτογραφίες έχουν παρθεί στην περιοχή NevaBridgehead, γνωστή ως NevskyPyatachok, όπου πραγματοποιήθηκε μία από τις πιο κρίσιμες εκστρατείες της καταστροφικής “Πολιορκίας του Λένινγκραντ”, που διήρκεσε από τον Σεπτέμβρη του 1941 μέχρι τον Μάη του 1943.

Ο Κόκκινος Στρατός τότε έχασε περίπου 260.000 στρατιώτες, ενώ προσπαθούσε να ανακτήσει την επικοινωνία με μία μικρή, αποδεκατισμένη πόλη που πάλευε ενάντια στην πείνα και είχε αποκοπεί, μετά την εισβολή των γερμανικών δυνάμεων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Σοβιετική Ένωση συνολικά έχασε περίπου 20 εκατομμύρια ανθρώπους, στρατιώτες και πολίτες, κατά τη διάρκεια των τεσσάρων αυτών χρόνων (1941-1945). Από τα θύματα αυτά, τα 14 εκατομμύρια, τουλάχιστον, ήταν στρατιώτες και αξιωματικοί.

Οι απίστευτες αυτές εικόνες από τα σκουριασμένα απομεινάρια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, που έχουν γίνει ένα με τα δένδρα, στέλνουν ένα ισχυρό μήνυμα: Ύστερα από όλα τα μετάλλια που απονεμήθηκαν στους ήρωες του πολέμου και όλες τις ειρηνευτικές συνθήκες που υπογράφηκαν, ο μοναδικός αληθινός νικητής τελικά είναι η φύση.